AP08052371 "(Шығыс Қазақстан) сирек металдар минералдық-шиқізаттық базасын нығайту мақсатымен дәстүрлі емес типті қалайы-тантал-литий кенденудің қалыптасу зандылықтары, болжау және бағалау критерийлері"

Негiзгi бетҒылымГранттық және бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру бойынша ғылыми және ғылыми-техникалық жобалар ПроекттерAP08052371 "(Шығыс Қазақстан) сирек металдар минералдық-шиқізаттық базасын нығайту мақсатымен дәстүрлі емес типті қалайы-тантал-литий кенденудің қалыптасу зандылықтары, болжау және бағалау критерийлері"

AP08052371 "(Шығыс Қазақстан) сирек металдар минералдық-шиқізаттық базасын нығайту мақсатымен дәстүрлі емес типті қалайы-тантал-литий кенденудің қалыптасу зандылықтары, болжау және бағалау критерийлері"

Мәтінді оқу

Жоба іске асырылатын конкурстың атауы: Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық жобалар бойынша гранттық қаржыландырудың байқауына жас ғалымдарының қатысуға арналған

Жоба жетекшісі - Зимановская Наталья Александровна, доцент, PhD.

Идентификаторлар: Scopus Author ID 56369110800, https://orcid.org/0000-0002-9881-690X, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=56369110800.

Жобаның зерттеу тобы

№	ТАӘ	Жоба бойынша лауазымы	Сәйкестендіргіштері (Scopus Author ID, Researcher ID, ORCID, егер бар болса) және тиісті бейіндерге сілтемелері
1.	Фролова О.В.	Жетекші ғылыми қызметкер	Scopus Author ID 57195674035, https://orcid.org/0000-0001-9144-6291, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57195674035
2.	Амралинова Б.Б..	Жетекші ғылыми қызметкер	Scopus Author ID 57194348109, https://orcid.org/0000-0003-0716-5265, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57194348109
3.	Матайбаева И.Е.	Жетекші ғылыми қызметкер	Scopus Author ID 57195672336, ORCID 0000-0003-0550-7591, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57195672336
4.	Оразбекова Г.Т.	Жетекші ғылыми қызметкер	Scopus Author ID 57215986570, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57215986570
5.	Кузьмина О.Н.	Аға ғылыми қызметкер	SCOPUS: 57212392529, https://orcid.org/0000-0002-5127-6408, ResearcherID: AAB-4098-2021, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=5721239252
6.	Ойцева Т.А.	Аға ғылыми қызметкер	Scopus Author ID: 57196278285, Web of Science Researcher ID AAB-5849-2020, https://orcid.org/0000-0002-7832-0309
7.	Айтбаева С.С.	Аға ғылыми қызметкер	SCOPUS: 57215774699, ORCID:0000-0003-0285-0773, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57215774699
8.	Бисатова А.Е.	Ғылыми қызметкер	SCOPUS: 57219014280, ORCID: 0000-0003-2117-4731, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57219014280

Жобаның аңдатпасы

Аумақта кунуштық кешенінің сығылмалар мен интрузияларға қабаттасқан және альбитит-грейзендік метасоматиттермен (апограниттермен) қалайы-тантал-литий және грейзенді кварц желелі штокверкті (Sn, W) кенденумен байланысты сирек металдардың жаңа дәстүрлі емес көздерін анықтау мүмкіндігін ғылыми түрде дәлелдеу жобаның идеясы болып табылады. Зерттеудің өзектілігі сирек және сирекжер металдардың (Ta, Nb, Be, Li, TR және т. б.) әлемдік нарықтағы қажеттілігінің артуымен анықталады.

Зерттеу мақсаты - жаңа дәстүрлі емес типті сирек металды (Ta, Nb, Be, Li, Sn, W және т.б.) кенденудің қалыптасу мен қеңістіқ орналасудың заңдылықтарын анықтау, болжау-іздеу критериилерді өндеу және Шығыс Қазақстан аумағының минералдық-шикізаттық базаны нығайту мен дамытудағы қосымша резерв ретінде болашағын бағалау.

Жобадан күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер:

Жыл	Зерттеу бойынша алынған нәтижелері. Жарияланымдар (оларға сілтемелері бар) мен патенттер; әлеуетті пайдаланушыларға арналған ақпарат
2020 жыл	Шығыс Қазақстанның (Жаңа Ахмер учаскесі, Апогранитті және Алаха) литийлі сирек металды граниттерінің дәстүрлі емес түрінің қалыптасу ерекшеліктері нақтыланды. Литийлі сирек металды объектілердің қалба кешенінің (P1) II фазасының граниттерімен байланысы көрсетілген, ол Қалба-Нарым және Ертіс мыжылу белдемдерінде іздестіру жұмыстарының бағытын нақтылауға мүмкіндік береді. Орындалған жұмыстардың нәтижесінде дәстүрлі емес сирек металды кенденудің үш түрі анықталды: сирек металды граниттер (Sn, Ta, Li); литийлі альбит-сподуменді пегматиттері (Қарағайын-Сарыөзек кенді аймағы); кунуш кешенінің плагиограниттеріне қабаттасқан грейзенді-кварцты қалайы-вольфрамды (С3). Қарағайын - Сарыөзек кенді аймағы мен Орталық Қалба бойынша шолу сызбасы мен картасы жасалды. Зерттеу нәтижелері жарияланымдарда көрініс тапты: (Scopus) 1. Онгонитовые дайки Восточного Казахстана и специфика их рудоносности. ВІСНИК Київського національного університету імені Тараса Шевченка №1(88)/2020. Б. 61-68. 2. Geochemical characteristics and metalogeny of herzin granitoid complexes (Eastern Kazakhstan). Науковий вісник НГУ, Національний технічний університет Дніпровська політехніка, №1, 2020. Б. 5-111. (БҒСБК) Геологические критерии прогнозирования и оценки редкометалльных месторождений как основной источник восполнения минерально-сырьевой базы редких металлов для предприятий Восточного Казахстана. Горный журнал Казахстана , 2020. №6. Б. 4-8). Конференциялар 1. Международный геологический конгресс, МГК-36 Индия, Дели, New data about geology and mineralogy of Li-pegmatites of East Kazakhstan // 36th International geological congress). В связи с пандемией конгресс перенесён на август 2021 года. 2. Доклад для участия во Всероссийской конференции с международным участием, посвященной 90-летию ИГЕМ РАН «Породо-, минерало- и рудообразование: достижения и перспективы», Москва (Геолого-петрологические и минералого-геохимические индикаторы рудообразующих систем редкометалльных месторождений Большого Алтая).
2021 жыл	Қалба-Нарым және Ертіс аймақтарының перспективті учаскелері бойынша мұрағаттық, қор және әдеби материалдарды жинау жұмыстары жүргізілуде. Оңтүстік Алтайда (Шийкөл, Чердояк), Батыс Қалбада (Юбилейный Октябрь) далалық экспедициялық жұмыстар жүргізу жоспарлануда. Штокверк типті грейзенді-кварцты объектілерінің сирек металл кеденудің типоморфтік минералдары және геохимиялық элементтер-индикаторлары анықталады. Дәстүрлі емес грейзенді-кварцты қабаттасқан кенденудің типін болжаудың, іздеудің және бағалаудың жетекші аумақтық және локалдық критериилерін әзірлеу күтілуде. Мақала рейтингтік журналда жарияланды-Minerals 2021, 11, 253. https://doi.org/10.3390/min11030253. «Геология рудных месторождений» Scopus базасының рейтингтік журналына мақала және «Горный журнал Казахстана» БҒСБК журналына мақала жариялауға жіберілді.
2022 жыл	Зерттелген дәстүрлі емес типтерінің кен орындарының, кен көріністерінің және кенденудің перспективалы учаскелерінің сирек кездесетін металдарының қалыптасу заңдылықтары нақтыланады және болжамды ресурстары бағалынады. Жете учаскелер мен объектілер бойынша болжамдық-металлогендік карта мен схемалар дайындалды. Ғылыми-практикалық ұсыныстар әзірленді. Зерттеу нәтижелері рейтингтік журналдарда және БҒСБК жарияланымдарында көрсетілетін болады, сондай-ақ Ұлттық зияткерлік меншік институтында kazpatent.kz патент ресімделетін болаы.

Жыл

Зерттеу бойынша алынған нәтижелері.

Жарияланымдар (оларға сілтемелері бар) мен патенттер; әлеуетті пайдаланушыларға арналған ақпарат

2020 жыл

Шығыс Қазақстанның (Жаңа Ахмер учаскесі, Апогранитті және Алаха) литийлі сирек металды граниттерінің дәстүрлі емес түрінің қалыптасу ерекшеліктері нақтыланды.

Литийлі сирек металды объектілердің қалба кешенінің (P1) II фазасының граниттерімен байланысы көрсетілген, ол Қалба-Нарым және Ертіс мыжылу белдемдерінде іздестіру жұмыстарының бағытын нақтылауға мүмкіндік береді. Орындалған жұмыстардың нәтижесінде дәстүрлі емес сирек металды кенденудің үш түрі анықталды:

сирек металды граниттер (Sn, Ta, Li);
литийлі альбит-сподуменді пегматиттері (Қарағайын-Сарыөзек кенді аймағы);
кунуш кешенінің плагиограниттеріне қабаттасқан грейзенді-кварцты қалайы-вольфрамды (С3). Қарағайын - Сарыөзек кенді аймағы мен Орталық Қалба бойынша шолу сызбасы мен картасы жасалды.

Зерттеу нәтижелері жарияланымдарда көрініс тапты:

(Scopus) 1. Онгонитовые дайки Восточного Казахстана и специфика их рудоносности. ВІСНИК Київського національного університету імені Тараса Шевченка №1(88)/2020. Б. 61-68.

2. Geochemical characteristics and metalogeny of herzin granitoid complexes (Eastern Kazakhstan). Науковий вісник НГУ, Національний технічний університет Дніпровська політехніка, №1, 2020. Б. 5-111.

(БҒСБК) Геологические критерии прогнозирования и оценки редкометалльных месторождений как основной источник восполнения минерально-сырьевой базы редких металлов для предприятий Восточного Казахстана. Горный журнал Казахстана , 2020. №6. Б. 4-8).

Конференциялар 1. Международный геологический конгресс, МГК-36 Индия, Дели, New data about geology and mineralogy of Li-pegmatites of East Kazakhstan // 36th International geological congress). В связи с пандемией конгресс перенесён на август 2021 года.

2. Доклад для участия во Всероссийской конференции с международным участием, посвященной 90-летию ИГЕМ РАН «Породо-, минерало- и рудообразование: достижения и перспективы», Москва (Геолого-петрологические и минералого-геохимические индикаторы рудообразующих систем редкометалльных месторождений Большого Алтая).

2021 жыл

Қалба-Нарым және Ертіс аймақтарының перспективті учаскелері бойынша мұрағаттық, қор және әдеби материалдарды жинау жұмыстары жүргізілуде. Оңтүстік Алтайда (Шийкөл, Чердояк), Батыс Қалбада (Юбилейный Октябрь) далалық экспедициялық жұмыстар жүргізу жоспарлануда. Штокверк типті грейзенді-кварцты объектілерінің сирек металл кеденудің типоморфтік минералдары және геохимиялық элементтер-индикаторлары анықталады.

Дәстүрлі емес грейзенді-кварцты қабаттасқан кенденудің типін болжаудың, іздеудің және бағалаудың жетекші аумақтық және локалдық критериилерін әзірлеу күтілуде.

Мақала рейтингтік журналда жарияланды-Minerals 2021, 11, 253. https://doi.org/10.3390/min11030253.

«Геология рудных месторождений» Scopus базасының рейтингтік журналына мақала және «Горный журнал Казахстана» БҒСБК журналына мақала жариялауға жіберілді.

2022 жыл

Зерттелген дәстүрлі емес типтерінің кен орындарының, кен көріністерінің және кенденудің перспективалы учаскелерінің сирек кездесетін металдарының қалыптасу заңдылықтары нақтыланады және болжамды ресурстары бағалынады. Жете учаскелер мен объектілер бойынша болжамдық-металлогендік карта мен схемалар дайындалды. Ғылыми-практикалық ұсыныстар әзірленді.

Зерттеу нәтижелері рейтингтік журналдарда және БҒСБК жарияланымдарында көрсетілетін болады, сондай-ақ Ұлттық зияткерлік меншік институтында kazpatent.kz патент ресімделетін болаы.